Terugblik op Beethoven

Geplaatst op 17 februari 2016 Door In Recensies, Uitgaan

Op zaterdag 6 februari vond ‘Blik op Beethoven’ plaats in de Stadhuishal in Arnhem. Blik op Beethoven is onderdeel van een reeks unieke ‘Blik op…concerten‘ van het Gelders Orkest in samenwerking met dirigent Jules van Hessen. Tijdens deze concertreeks maak je als bezoeker op een bijzondere en laagdrempelige manier kennis met klassieke muziek. Natuurlijk zijn deze concerten voor iedereen toegankelijk, maar het Gelders Orkest probeert met deze concertreeks ook meer jongeren in huis te halen. Daarom is het Gelders Orkest onder andere de samenwerking aangegaan met het stedelijk jongerenwerk in Arnhem. Jongeren kunnen hierdoor een ‘Blik op….’ concert bijwonen tegen een sterk gereduceerd tarief.

Maestro Jules krijgt lachers op zijn hand
Rond acht uur ’s avonds is de tribune in de Stadhuishal al bijna helemaal gevuld. Voor de jongeren die voor dit concert een ticket hadden aangeschaft via het stedelijk jongerenwerk was er een gehele rij stoelen gereserveerd, lekker vooraan in de zaal op de vierde rij. Het Gelders Orkest draagt voor de pauze niet hun speciale formele orkestkleding maar gewone nette avondkleding. Het gaat er op deze avond voor de pauze namelijk alles behalve formeel aan toe.

De dirigent Maestro Jules van Hessen komt op en applaus klinkt door de hoge Stadhuiszaal. Maestro is het Italiaanse woord voor leraar of meester en die rol is Jules dan ook op zijn buik geschreven. Hij steekt meteen van wal met opmerkelijke anekdotes en boeiende wetenswaardigheden over Beethoven en zijn wereldberoemde Vijfde symfonie. Binnen enkele minuten leert het publiek dat het feitelijk gezien toch echt Beethovens Zesde symfonie blijkt te zijn en dat Beethoven ten tijde van het componeren van deze symfonie nog helemaal niet stokdoof was. Onwaarheden en andere urban myths over Beethoven worden door van Hessen direct uit de wereld geholpen.

Maestrojules1

Maestro Jules vertelt vol overgave over Beethoven

Jules krijgt de lachers vrijwel direct op zijn hand want de grappendichtheid van zijn vertelling doet niet onder voor het gemiddelde cabaretprogramma. Je hoeft absoluut geen kenner van klassieke muziek te zijn om mee te worden gezogen in het verhaal dat van Hessen vertelt. Aan hand van inzichtelijke pictogrammen en divers beeldmateriaal dat met een beamer achter het orkest wordt geprojecteerd legt van Hessen glashelder uit hoe deze compositie van Beethoven in elkaar steekt en wat de Vijfde nou zo bijzonder maakt.

blikopbeethoven1

Beamerprojecties achter het orkest

Zo is bijvoorbeeld bijna iedereen wel bekend met de eerste vier noten van de Vijfde symfonie; het ‘kort-kort-kort-lang’ leidmotief oftewel het wereldberoemde Pa-pa-pa-paaaaaa. Van Hessen legt piekfijn uit waarom het begin van deze symfonie voor de tijd waarin het werd geschreven nogal baanbrekend was. Rond 1800 waren er amper andere grote componisten die een stuk zo met de deur in huis lieten vallen. Dat maakt het voor de dirigent ook een uitdaging want het hele orkest moet meteen aan de bak, er is geen tijd voor een langzaam opkomend intro. Om deze woorden kracht bij te zetten mag iemand uit het publiek de eerste noten dirigeren.

Dat ‘kort-kort-kort-lang’ leidmotief speelt een enorm grote rol in de Vijfde. Maestro Jules stelt de zaal de vraag hoe vaak dit leidmotief terugkomt in de Vijfde en duikt met een microfoon de tribune op om wat antwoorden te krijgen. De antwoorden lopen uiteen van veertig tot vierhonderd keer. Dit laatste antwoord blijkt het dichtst in de buurt te zitten van de 561 keer dat dit leidmotief in de symfonie verwerkt zit. Het antwoord wordt beloond met een prijs en een man op de eerste rij wint pardoes een broodrooster.

Waar haalde Beethoven de inspiratie vandaan voor het bekende leidmotief? Maestro Jules ontkracht de mythe dat Beethoven inspiratie putte uit de morsecode en er verschijnt ineens iemand met een geblindeerd vogelkooitje ten tonele. De doek gaat van het kooitje en er blijkt een klein zangvogeltje in te zitten dat heel toepasselijk de naam Ludwig heeft. Deze zogenaamde geelgors krijgt direct een microfoon voor zijn snaveltje gedrukt. De gevederde muze van Beethoven lijkt een beetje last van plankenkoorts te hebben maar na enkele seconden klinkt het bekende leidmotief door de microfoon.

bliopbeethoven2

Geelgors Ludwig

Pauze
In de pauze is er speciaal voor de aanwezige jongeren die vanuit het stedelijk jongerenwerk een ticket hebben gekocht een ‘vraag en antwoord moment’ met Christine Fleischhacker, coördinator educatie van het Gelders Orkest. Wat als een orkestlid last krijgt van gehoorverlies net als Beethoven? Kun je als orkestlid ontslagen worden? Hoe ziet een gemiddelde werkweek van een orkestmuzikant eruit? Deze en andere vragen werden enthousiast beantwoord door Christine. Het Gelders Orkest laat zien dat ze hun beste beentje voor zetten om de veelal lastig bereikbare doelgroep jongeren een extra bijzondere avond te laten ervaren en dat lukt prima.

De uitvoering
Na de pauze keert het orkest terug in hun formele orkestkledij en gaat het er een stuk serieuzer aan toe. De Vijfde symfonie wordt in zijn geheel gespeeld terwijl alle voor de pauze uitgelegde pictogrammen met precieze timing achter het orkest worden geprojecteerd. Deze visuele ondersteuning pakt verrassend goed uit. De kennis die je als toeschouwer voor de pauze hebt opgedaan kan meteen in de praktijk getoetst worden.

Na afloop volgt een staande ovatie. Maestro Jules loopt even weg om al snel weer terug te komen om tezamen met het orkest het aanhoudende applaus in ontvangst te nemen. Het is duidelijk, het publiek wil een toegift en daar geeft Van Hessen snel gehoor aan. Een klein gedeelte van de Vijfde symfonie wordt nogmaals gespeeld waarna de laatste staande ovatie volgt en de avond ten einde loopt. Om de publieksinteractie ook na afloop gaande te houden kan men Maestro Jules ook op Twitter bestoken met vragen en complimenten. Al met al niets dan lof voor Blik op Beethoven vanuit de aanwezige jongeren die aangaven de volgende editie sowieso weer present te zullen zijn.

Het volgende concert in de ‘Blik op…’ reeks is Blik op Dvorák op 24 april in Arnhem. Via de website van jongerencentrum Willemeen kunnen jongeren binnenkort weer kaarten kopen voor slechts €10. Mis het niet!

Foto’s: Esra Dekker
Tekst: Redactie Jongin Arnhem

Tags : , , , , ,