Het komische treurspel ‘Club Catharsis’ van tgECHO en De Veenfabriek geeft niet de beloofde antwoorden op levensvragen. Om een eventuele betekenis te kunnen geven aan het idee achter dit traumatoneel, dient de toeschouwer over aardig wat interpretatievermogen te beschikken. De bizarre plotwendingen en theatrale extremiteiten rondom menselijk leed maken het wel tot een hele interessante voorstelling. Het publiek weet zich er af en toe geen raad mee. Want medelijden met leed is een slechte raadgever. Of soms juist niet?
Over Club Catharsis
Club Catharsis verbeeldt het tragische verhaal van jonge vrouw Claire (Lotte Dunselman). Zij gaat op zoek naar haar zus, die bij ‘Club Catharsis’ terecht is gekomen en psychisch ziek blijkt te zijn. Om te mogen deelnemen aan de club, moet Claire eerst een intaketest doorstaan. Marloes (Ilse Geilen) stelt allerlei vragen, die steeds absurder worden. Het brein achter de test is Dokter Tearjerker (Michaël Bloos), de charismatische clubleider die alle clubleden in zijn macht lijkt te hebben. Claire gaat met Dokter Tearjerker in zee, als hij voorstelt om op zoek te gaan naar haar donkere binnenkant. Claire wordt letterlijk en figuurlijk uitgekleed.
Traumatoneel
Het woord catharsis wordt al eeuwenlang als medische term gebruikt in de betekenis van reiniging. Catharsis heeft te maken met het oproepen van sterke (negatieve) emoties, die bijvoorbeeld aan traumatische ervaringen verbonden kunnen zijn. Het toepassen van deze technieken in toneelstukken kan bij het publiek dezelfde gevoelens oproepen. In Club Catharsis gebeurt dit expliciet op het moment dat Dokter Tearjerker het publiek voorstelt aan Claire. Hij betrekt de toeschouwers bij de opvoering, door naar hen te wijzen en Claire te vertellen dat al die ‘clubleden’ haar al voorgingen in de duistere test.
Claires Catharsisbehandeling
Claire speelt de hoofdrol in Club Catharsis, maar zij vertelt haar verhaal niet zelf. Afgewisseld met vage soundscapes en dito geluidseffecten, ontrafelt achtergrondmuzikant John van Oostrum het levensverhaal van Claire. Ze heeft veel nare dingen meegemaakt, krijgt al op jonge leeftijd een dochter en leidt uiteindelijk een simpel en eenzaam bestaan. Claire belandt in haar donkere binnenste, waar ze verschillende visioenen krijgt. In de Catharsisbehandeling ontmoet Claire haar zus (Anna Schoen) die een relatie heeft met filmmaker Roberto (Michaël Bloos). Later blijkt dat de Catharsisbehandeling van Claire niet alleen een duister experiment van Dokter Tearjerker is; het is ook de voedingsbodem voor Roberto’s nieuwe horrorfilm.
Schuldige en slachtoffer
Tijdens de ontmoetingen wordt Claire geconfronteerd met de ene na de andere bizarriteit. Ze laat het allemaal maar over zich heen komen. Roberto, Claires zus en Claires dochter trekken alle aandacht naar zichzelf. Claire lijkt de enige te zijn die écht luistert en dat beeldt zich uit in haar geïnteresseerde uitdrukking. Ze zet steeds een paar passen in de richting van de verteller, wanneer die zijn of haar verhaal doet. Toch krijgt Claire de schuld van alles wat mis gaat; Claires zus haalt oud zeer naar boven door te zeggen dat Claire zich altijd maar verschuilt in haar slachtofferrol. En wanneer Claire ontdekt dat haar vijftienjarige dochter (Ilse Geilen) een verhouding heeft met Roberto, escaleert de boel. Haar dochter steekt Roberto neer en ze geeft Claire de schuld van deze moord. Wanneer Claires zus nog meer ellende naar haar hoofd slingert, wordt het Claire teveel en maakt ze gebruik van het afgesproken stopwoord. Maar het is al te laat; alle stemmen in haar hoofd blijven door elkaar heen schreeuwen.
Bizarre realiteit
Gedurende het hele toneelstuk komen er allerlei extreme bizarriteiten voor, vaak in de vorm van monologen, waarna een andere acteur vaak op een hilarische manier ineens weer de omschakeling maakt naar de ‘realiteit’. Op die momenten is het niet helemaal zeker of je keihard in de lach mag schieten, of ernstig toe moet blijven kijken om interpretatie te geven aan de betekenis. Het publiek in de zaal houdt zich in, maar achteraf zijn deze momentjes wel het onderwerp van gesprek.
Interpretatie
Het valt niet mee om een vastomlijnde betekenis te geven aan het theaterstuk. De achterliggende gedachte van de regisseur (Roeland Hofman) is niet helemaal duidelijk, of ligt op zijn minst niet voor het oprapen. In de aankondiging van het toneelstuk staat de vraag: is de zin van het leven te vinden in loutering door pijn en leed? Het toneelstuk geeft geen pasklaar antwoord op deze vraag. Maar uiteraard zijn er wel wat diepere lijnen te ontdekken: Club Catharsis laat zien hoe moeilijk het kan zijn om met psychische problemen en bijbehorend leed om te gaan. Het visualiseert hoe dun de lijn kan zijn tussen psychische aandoeningen en schreeuwen om aandacht. Wanneer er psychische problemen in het spel zijn is het soms moeilijk om onderscheid te maken tussen de schuldige en het slachtoffer. Daarnaast deelt het toneelstuk een sneer uit aan de huidige westerse maatschappij, waarin vaak weinig plaats is voor negatieve gevoelens. Alles moet leuk, mooi en positief op anderen overkomen, anders ben je niets waard. In Club Catharsis is het de omgekeerde wereld, daar wordt het leed juist gevierd.
Rolverdeling:
Lotte Dunselman – Speelt de rol van Claire
Ilse Geilen – Speelt de rol van intakevragensteller Marloes, later de dochter van Claire
Anna Schoen – Speelt de rol van een willekeurig clublid, later de zus van Claire (en vriendin van Roberto)
Michaël Bloos – Speelt de rol van Dokter Tearjerker, later filmmaker Roberto
John van Oostrum – Musicus en achtergrondverteller
In de podcast ‘Radio Catharsis’ gaat interviewer Oscar Kocken in gesprek met artistiek leider van tgECHO Lotte Dunselman, met psycholoog en auteur van o.a. Leren Lijden Martin Appelo, en met schrijver van het Zelfverwoestingsboek Marian Donner.
Toneelgroep ECHO en de Veenfabriek treden 31 januari 2020 weer op met Club Catharsis in Stadstheater Arnhem. De voorstelling is ook op andere locaties te zien. De bijgewoonde voorstelling voor deze recensie was een try-out op 20 november 2019. In de nieuwe voorstellingen kunnen er wijzigingen zijn doorgevoerd.
Door: Aart de Winter
Voel jij je somber of depressief? Lees hier wat je kunt doen.
Tags : Anna Schoen, Club Catharsis, Club Catharsis Toneelgroep Echo, Dokter Tearjerker, Dr. Tearjerker, drama, Ilse Geilen, John van Oostrum, Lotte Dunselman, Michaël Bloos, post mortem toneelgroep oostpool, psychische problemen, recensie Toneelgroep Oostpool, Stadstheater, Stadstheater Arnhem, theater Arnhem, theater Arnhem jongeren, theater jongeren Arnhem, Toneel Arnhem, toneelgroep echo, toneelspelers Arnhem, Veenfabriek
