Zendpiraterij kent een vrij lange geschiedenis die teruggaat naar het begin van de vorige eeuw. Van origine waren het met name zeezenders op schepen die in internationale wateren uitzonden om uit handen van opsporingsorganisaties te blijven, maar er is in de loop ter tijd aardig wat veranderd in de wereld van piratenzenders. Wat niet veranderd is, is de klopjacht op de etherpiraten. Het huidige Agentschap Telecom is al sinds de begindagen van etherpiraterij bezig met het opsporen, ontmantelen en beboeten van illegale zenders. Afgelopen jaar werden er zo’n 114 illegale zenders in Nederland uit de lucht gehaald.
Maar wat is een zendpiraat precies en wat kenmerkt dit unieke culturele fenomeen dat ondertussen zelfs is opgenomen op de website van het Kenniscentrum Immaterieel Erfgoed Nederland? En hoe blijven etherpiraten uit handen van de opsporingsorganisaties? We spraken met een van de drijvende krachten achter een van de grootste en populairste piratenzenders* van de Achterhoek.
De zelfgebouwde studio van de geïnterviewde zendpiraat. De studio wordt niet alleen gebruikt om muziek te draaien, maar dient ook als keet en ontmoetingsplek.
Voor de lezers die niet weten wat een zendpiraat is, kun je hier kort wat uitleg over geven?
Een zendpiraat is iemand die – vaak in gezelschap – illegaal gebruikt maakt van de FM-band zodat hij net als legale zenders zijn muziek kan uitzenden en delen met de luisteraars. Lokale omroepen en grote radiostations moeten hier enorm veel geld voor betalen, een zendpiraat doet dit niet en is dus illegaal bezig. Van oorsprong is de zendpiraterij op zee – bijvoorbeeld vanaf booreilanden of schepen in internationale wateren – begonnen om het beperkt toegankelijke omroepbestel van landen te omzeilen, want daarbinnen was vaak maar heel weinig ruimte en aandacht voor popmuziek. Zo startte Radio Veronica hun uitzendingen rond 1960 vanaf een schip dat voor de Nederlandse kust lag.
Voor veel mensen is de wereld van geheime zenders vrij onbekend. Hoe ben jij in aanraking gekomen met zendpiraterij?
Zelf luisterde ik vroeger al veel naar piratenzenders, het is mij dus met de paplepel ingegoten. Toen we zelf wilden gaan uitzenden hebben we eerst veel ervaring opgedaan bij andere piraten. Het is altijd gezellig bij piratenstations en het is een behoorlijk ‘ons-kent-ons-wereldje’ waardoor je gemakkelijk kennis met elkaar kunt delen. Zendpiraat zijn is veel meer dan alleen maar plaatjes kopen en draaien, er komt echt veel bij kijken, van de zendtechniek met masten tot de studioapparatuur. Waar lokale en grotere radiostations daar professionele monteurs en technici voor hebben, doen wij dat allemaal zelf.
Uitzenden via een geheime zender is illegaal en absoluut niet zonder risico, daarom kiezen sommige piraten ervoor om over te gaan op bijvoorbeeld online streaming. Wat maakt voor jou het zenden via de ether zo speciaal?
Online bereik je niet zo veel luisteraars als via de FM. Natuurlijk ligt het er wel aan of je een grote zendinstallatie met een goed bereik hebt. Wat draaien via de ether ook speciaal maakt is dat het zenden via de FM echt een hobby is, lekker met je platencollectie, microfoons, draaitafels en mengpaneel in de weer zijn. En wat is er nou mooier dan met jouw hobby een ander een groot plezier te doen? Niks toch, haha!
Luisteraars kunnen een berichtje versturen naar de studio met verzoeknummertjes en laten ons daarbij ook vaak weten waar en waarmee ze naar ons station luisteren. Op die manier kunnen we ook meteen checken hoe groot ons zendbereik is. Als je dan te horen krijgt dat je tientallen kilometers verderop een piekfijne ontvangst hebt, dan geeft dat ook wel een kick en daar doen we het ook echt voor.
De piratencultuur is inmiddels zelfs opgenomen op de website van het Kenniscentrum Immaterieel Erfgoed Nederland en dat zegt wel wat over het sociaal en cultureel belang ervan. Vind jij dat zendpiraten meer erkenning moeten krijgen?
Het is mooi dat de zendpiratencultuur nu officieel bestempeld is als immaterieel erfgoed. Meer hoeft van mij ook niet. Wat mensen wel moeten weten is dat er heel veel artiesten door piratenstations groot zijn geworden. Etherpiraten hebben een enorme invloed gehad op de ontwikkeling en promotie van Nederlandse popmuziek en bijbehorende hitlijsten.
Het Agentschap Telecom is altijd bezig met het opsporen en ontmantelen van illegale zenders, waar vaak hoge boetes bij komen kijken. Waarom kiezen zendpiraten er toch voor om dit kat-en-muisspelletje aan te gaan?
Er zijn simpelweg altijd mogelijkheden om uit handen van het Agentschap Telecom te blijven. Nadat de boetes enkele jaren geleden de €10.000 passeerden zijn veel piraten begonnen met het zogenaamde onbemand uitzenden. Dat betekent dat er een zendinstallatie op de grond van een gemeente, waterschap of Staatsbosbeheer wordt geplaatst. Vanuit de studio wordt de audio dan vervolgens via een internetverbinding naar de installatie gestreamd, zodat het Agentschap Telecom lastig kan achterhalen wie de daders zijn. Op deze manier kun je door blijven gaan zonder een dikke bekeuring te betalen. Toch blijven de meeste zendpiraten het ‘originele’ spelletje spelen omdat er toch altijd een stuk meer spanning bij komt kijken.
Er is al een tijd lang een discussie gaande over het legaliseren van geheime zenders. Een aantal etherpiraten is voor de legalisatie, maar een aantal beweert ook dat dit de spanning en lol van het zenden afhaalt. Hoe denk jij hierover?
Er zijn tal van ‘piraten’ die legaal zijn gaan zenden, maar dan is het wat mij betreft geen hobby meer. Als je legaal gaat zenden wordt het een verplichting en verdwijnt de spanning. Nu kunnen we zelf nog bepalen wanneer we gaan zenden, maar als je een legaal radiostation opricht komen er allemaal regeltjes bij kijken. Daar zitten de echte piraten natuurlijk niet op te wachten.
Bij een geheime zender runnen komt aardig wat apparatuur kijken. Hoeveel moet een beginnend zendpiraat zo’n beetje investeren om alles lopende te krijgen?
Dat kun je zo gek maken als je zelf wilt. Vanaf een paar duizend euro kun je al aardig uit de voeten hoor. Het is natuurlijk wel zo dat als je er meer geld in stopt, je ook betere technologie en een groter zendbereik krijgt. Wij doen dit ondertussen al meer dan tien jaar en hebben er al wel tientallen duizenden euro’s in geïnvesteerd. Het is dus niet de goedkoopste hobby om mee te beginnen, maar wel een heel bijzondere.
Hoe zie jij de toekomst van de zendpiraterij?
De piraterij blijft gewoon bestaan als het aan ons ligt en ik hoop van harte dat we dit nog heel lang kunnen doen! Het is wat mij betreft echt een uniek stukje cultuur dat niet verloren mag gaan.
Meer te weten komen over piratenzenders? Check onderstaande links voor streams, achtergrondinformatie en geschiedenis.
Etherpiraten.com
Piratenzenders.com
* Op verzoek van de geïnterviewde zendpiraat hebben we geen namen van personen of illegale zenders gepubliceerd, deze zijn bij de redactie bekend.
Tags : etherpiraten, geheime zender, illegale radiozender, Illegale zender Achterhoek, Illegale zenders, interview etherpiraat, Interview zendpiraat, piratenmuziek, Zendpiraat, zendpiraten
